Vergi Vermeli miyiz? Ni-Çün

Konu başlığımızla birlikte Vergi Vermeli miyiz? N-içün sorusu ile başlayalım. Yani vergi vermeli miyiz? Niçin? Ya da daha düz bir anlatımla Niçin vergi vermeliyiz? Dikkat edilirse N-İÇün başlığını daha uygun bulduk. Çünkü sorunun cevabına ilerleyen açılımda -Çün ile ulaşmak amacını güdüyoruz. Bu açıdan başlık daha anlaşılır olacaktır.

“_İÇün” ya da günümüz kullanımı ile “-Çin” eki dilimizde edat olarak kullanılıyor. Niçin ise  “ne” ve “için” sözcüklerinden bileşmiştir (neden ve amaçla ilgili soru sormakta kullanılır) neden, hangi amaçla, hangi nedenle. Niçin diye sorduğumuzda bir sebep, neden ortaya koymalıyız. Yani Niçin sorusuna “-Çünkü” ile başlayan neden i ortaya koymalıyız veya söylemeliyiz. Burada eylemin nedenini açıklamalıyız. Vergi vermeli miyiz ? evet vermeliyiz/ hayır vermemeliyiz dedikten sonra “neden “ ini ortaya koymak gerekiyor. Bu neden de ussal olmalıdır. Yani öyle bir neden ortaya konulma ki, sebep açıklanırken , açıklama us gereği kendiliğin den ortaya çıkmalıdır. Neden i de neden türlerinden birisi ile açıklama zaruretimiz bulunmaktadır.

Vergi vermemizin ya da vermememizin “neden” ini söylemeye sıra geldi. Doğru da neden kelimesi de öyle kolay ortaya konulacak gibi değil. Öyle ya “neden” kaç türlü ? “Neden” derken hangi tür nedeni kasdediyoruz! Bu yüzdendir ki burada neden terimi ve çeşitlerini kısaca ortaya koymamız gerekiyor.

Şimdiye kadar bilebildiğimiz kadarıyla “Neden” derken dört tür nedenden bahsedilir. Bu bahis Aristoteles tarafından ortaya konulmuştur. Bir şey hakkında bilgi sahibi olabilmek, ancak o şeyin nedenini bilmek veya onu nedeniyle bilmekle mümkündür. Bu açıklama Aristoteles’in maddi, fail, formel ve ereksel olarak adlandırdığı Dört Neden Kuramına dayanır. Bunlar;

1–Maddî neden, bir şeyi bir oluşumu meydana getiren o şeyin yada oluşumun meydana geldiği ham madde.

2-Formel (şekli) neden, tam olarak gerçekleştirildiği, bittiği zaman, nesnede şekillenmiş olan.

3-Fiilî (Etken) neden, olguyu etkin olarak üreten aktif oluşum.

4-Amaçsal (Ereksel)neden, oluşumun yönlendirildiği sonuç ya da amaç.

“Çünkü” ile başlayıp, nedenini yani sebebini ortaya koyarken bu dört neden türünden birisiye açıklama yapmalıyız ki, cevabımız mantıksal ve anlamlı olsun.

Bu nokta da neden e ilişkin açıklamanın yanında bir de “Ver” mek fiili üzerinde kısaca durmamız gerekmektedir. Düşünmenin zihinde en basit kurallarından birisi, kelime, kavram daima karşıtı ile anlaşılır. Yani “beyaz” ı anlayabilmek için “siyahı” yani karşıtını bilmeniz gerekir. “Ver” in karşıtı “Al” mak , bir alan olmalı ki vermek fiili olsun yani vermenin karşıtı almaktır.

Konumuza dönersek, vergi mevzubahis olduğunda veren birey, kişi alan ise devlet yani meşru güçtür. Bu güç günümüzde rejimler farklı da olsa Devlet tir. Burada Her türlü rejim, meşruiyet tartışmalarına girmeden, konumuzun bağlamında “Devlet” i meşru, yasal güç olarak tanımlıyoruz.

Vergiyi veren Birey ise alan da Devlet tir. Vergi söz konusu olduğunda Devlet ile birey arasında ki ilişki al -ver ilişkisinden öte bir ilişki değildir. Yani doğal olarak isteyen birisi, alan birisi olursa karşısında veren biri olacaktır. Bu al-ver ilişkisinde de güç ile birey arasında her daim yasa çıkar önümüze. Vergi vermek buyruk/yasa gereğidir. Yasalara birey kişi ya zorunlu olarak itaat eder ya da gönüllü olarak itaat eder. Nihayetin de yasanın karşısında ceza vardır. Hatırlarsak bizim Anayasamızda da ( Madde 73-) “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.”

Esasa dönersek vergi vermeli miyiz? Niçin, in cevabın da bunu nedenini yani sebebini açıklamak durumundayız. Bu da neden türlerinden fail nedenle ile açıklanabileceğini düşünüyoruz. Fail/Fiili/Etken neden de “şeyi, olguyu etkin olarak üreten aktif oluşum”     olmaktadır. Öyle ise fail yani güç yani modern anlamda devlet gücü nedeniyle vergi vermeliyiz. Devlet bizden istediği ve isteğinde de zorunlu tuttuğu için vergi vermeliyiz sonucuna ulaşıyoruz. Daha önce de değindiğimiz gibi bu zorunluluk, yasa ya karşı gönüllü itaat ve/veya zorunlu itaattir. Muhatabı ise devlet in kavradığı muhatap aldığı vatandaşı, uyruğudur.

Burada ki vermek zorunluluktan kaynaklanıyor. Vergi vermek konusunda da “Nedenini” açıklarken “devlet fail nedendir” Yasa dan kaynaklanıyor bizi yükümlü tutuyor. Bu şu demek; kural olarak kişini ihtiyarında değildir. Devlet öyle istediği yasa öyle buyurduğu için Bu sonuç vergi vermeliyiz şu nedenle olan diğer her açıklamayı da boşa çıkartır. Burada bu ilişki de devlet fail nedendir de onun için. Hangi nedeni ileri sürerseniz sürün devletin hangi tür nedenle vergi almak istediği yalnızca fail olması nedeniyle ilişkisinden ortaya çıkmaktadır.

Vergi politikte de vergi devletin devlet olma gereğinin olmaz ise olmazıdır. Güç iktidarın ilk göstergesi vergi koyma yetkisidir. Tek başına bu bile devletin fail neden ile açıklanabileceğinin yegane göstergesidir.

Sonuç olarak Vergi vermeli miyiz? Niçin ya da daha düz bir ifade ile Niçin vergi vermeliyiz in cevabı; Çünkü Devlet yasa ile kişilerden vergi istiyor. Burada nedenini açıklamadan önce evet ya da hayır cevabını vermek gerektiği de tabiidir. Bu evet ya da hayır cevabını gerektirmeyen sorumuzu soralım; Niçin vergi vermemiz gerekir? Bu sorunun da cevabın da artık hayır deme durumumuz yok, N-İÇin diye sorulduğu için bunun nedenini açıklamak durumundayız. Niçin Vergi Vermek gerekir? Çünkü alan/isteyen yasal gücü elinde tutan Devlet. Devletin çıkardığı yasa gereği vergi veriyoruz. Görüldüğü gibi sebebini açıkladığımız da yine Devlet fail nedendir.

Bu açıklamalar, ilgili sorulara verilecek diğer tüm nedensel açıklamaları da dışarıda bırakarak onları geçersiz kılar. Yani vergi vermeliyiz çünkü devlet her nevi harcamalarını karşılamak durumundadır, ya da evet vermeliyiz toplumsal çıkar için gibi “nedensel” açıklamalar ne kadar çoğaltılırsa çoğaltılsın bu tür yapılabilecek her nedensel açıklama boşa çıkmaktadır. Us un gereği vergi yasa gücüyle zora dayanan zorunlu ödentilerdir.

Vergi vermeli miyiz? Hayır cevabı da Niçin vermemeliyiz e yine nedensel bir açıklama gerektirir. Nedensel açıklamada da hangi tür nedene dayanılarak yapılacaktır? Bunu da başka bir yazı konusu yapalım.